Pleidooi voor het nieuwe boek

maart 2014, Damiaan Renkens

Het boekenvak is in beweging. Veel boeken worden digitaal uitgegeven en zijn meestal goedkoper dan de gedrukte exemplaren. Wat maakt het gedrukte boek zo bijzonder dat veel lezers toch de voorkeur geven aan de papieren versie? Blijft dat ook zo en hoe zal het gedrukte boek er in toekomst uitzien.

Voor ieder doel is een weg te vinden in uitgeversland. Bij de ene uitgever ligt de nadruk op de baten. De ander wil informatie zo effectief mogelijk verspreiden zodat deze informatie voor iedereen toegankelijk is en een derde uitgever is gespecialiseerd in het uitbrengen van bijzondere boeken en verdient daar ook zijn brood mee.

In de nabije toekomst zal het een en ander veranderen. Voor veel informatie, die voorheen in gedrukte vorm verscheen, is digitale verspreiding een uitkomst. Het bereikt – relatief goedkoop – veel lezers.
Aan de andere kant van het uitgeversspectrum, worden boeken gemaakt waarbij de uitvoering net zo essentieel is als de inhoud. De eigenschappen van een zorgvuldig gekozen papier speelt een serieuze rol. De drukkwaliteit – lees weergave – van een illustratie is perfect afgestemd op dat papier. De typografie luistert net zo nauw als de eerste viool in het orkest en over de kleur van het kapitaalbandje en het leeslint is net zo goed nagedacht als over de stropdas van Jules Deelder. Zo’n boek komt niet zomaar tot stand. De prijs voor een dergelijk boek is hoger dan een doorsnee pocketuitgave, maar wie zo’n boek koopt, weet waarom en hoe het complete ‘kunstwerk’ is gemaakt. Het is een blijvend document.

De gnosis van dit boekenvak ligt in handen van de uitgever, ontwerper, drukker en binder. Zij zijn verantwoordelijk voor het voortbestaan. Sterker nog, zij moeten in staat zijn om een nieuw publiek te bereiken door de kennis en vitaliteit, het uitzonderlijk vormgegeven boek uit te dragen en verder te ontwikkelen. Het nieuwe boek is een uiting van vormlust en verbeeldingskracht. Hier is niet behoudzucht of nostalgie is de drijfveer, maar een gretige belangstelling voor de ontwikkeling van zowel de vormgeving als de uitvoering van het boek; het boek als een groot avontuur op de zondagmiddag. Het zal geen groot publiek zijn, maar dat is het ook nooit geweest.