Huis van de illustratie in Nederland?

april 2015, Damiaan Renkens

Vrijdag 6 maart jl. werd in de aula van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag het symposium De Verbeelders gehouden. Aanleiding hiervoor was o.a. de gelijknamige en lijvige uitgave van Uitgeverij Vantilt, onder redactie van Saskia de Bodt. Zij is bijzonder hoogleraar Illustratie aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam.
Het is terecht een gewild boek dat al aan haar tweede druk toe was terwijl de Verbeelders-tentoonstellingen in het Nederlands Letterkundig Museum en Museum Meermanno | House of the book nog moesten beginnen. Wat betekent dit? Beleeft de illustratie in Nederland een opmars?

De zaal in de Koninklijke Bibliotheek was uitverkocht. Veel studenten van de ‘Koninklijke Academie’, die een uur eerder ook opvallend aanwezig waren in ‘Meermanno’. Verder waren er bekende en minder bekende illustratoren en andere beroepsmatig geïnteresseerden aanwezig. Vakgenoten onder elkaar. Bijzondere sprekers, waaronder Harry Geelen en Colin McKenzie (House of Illustration, Londen). Laatstgenoemde hield een meeslepend betoog over het ontstaan van House of Illustration, dat inzet werd van de daaropvolgende discussie: “Wat zijn de kansen voor een ‘Huis van de Illustratie’ in Nederland en wie wil dat?” De panelleden op het podium waren hierover niet eensgezind maar de zaal was grotendeels enthousiast. Hierover zijn we nog niet uitgepraat.
Opvallend was wel dat tijdens deze discussie over een mogelijk ‘Nederlands Huis’ de aandacht al snel werd gericht op de subsidiepot, terwijl McKenzie vol trots vertelde hoe the House of Illustration zichzelf financieel kon bedruipen. Engeland is blijkbaar een ander illustratieland.

‘De illustratie’ staat niet zo hoog op de ‘Hallelujah-index’ zoals dance- en trance-evenementen. Niet dat dit nodig is, maar een extra stimulans en waardering is wél wenselijk. Een prachtig boek, een mooie tentoonstelling en een symposium voor insiders zijn niet voldoende om het elan van ‘de illustratie’ uit te dragen.
Begin jaren tachtig van de vorige eeuw ontstond het begrip ‘Dutch Design’ dat internationaal bekend werd als iets van een hoog niveau. Het had betrekking op de grafische vormgeving en later, steeds meer op de industriële vormgeving in Nederland. De illustratieve vormgeving heeft van dit fenomeen nooit goed weten te profiteren. Misschien dat het te maken heeft met het feit dat de meeste illustratoren individualisten zijn en zich niet zo sterk kunnen profileren zoals ontwerpbureau’s dat kunnen.

Het is moeilijk om vast te stellen of het 30 jaar geleden beter of slechter gesteld was met de illustratieve vormgeving. Er is altijd een middelmaat, er zijn altijd talenten die er met kop en schouder bovenuit steken en er zijn altijd eigenzinnige karakters die het verschil durven maken. Daartegenover wordt er ook ontzettend veel naar elkaar gekeken en achter de hipheid aan gerend. Dat was toen zo en dat is nu niet anders en dát is slecht.

We moeten ons gelukkig prijzen met mensen zoals Saskia de Bodt en met een Uitgeverij als Vantilt die met hun inzet en kennis de ‘Nederlandse Illustratie’ een extra impuls hebben gegeven en wellicht volgt er nog veel meer. Nú zijn de illustratoren zelf aan zet, want zonder bijzondere en prikkelende tekeningen valt er niks uit te dragen, dus kom maar op. Laat ruiken dat poepie.

 

Sprekers:
Saskia de Bodt (Bijzonder Hoogleraar Illustratie aan de UvA), Josefien de Leest (UvA), 
Rickey Tax (Museum Meermanno), Paul van Capelleveen (KB), Jeroen Kapelle (RKD), Harrie Geelen, Tom Eyzenbach en Colin McKenzie (The House of Illustration, Londen).

Paneldiscussie: ‘Een huis van de illustratie in Nederland?’
Panelleider: Hedy d’Ancona
Panelleden: Saskia de Bodt (UvA), Aad Meinderts (Letterkundig Museum), Ted van Lieshout, Leo Jansen (Huygens ING), Robert Verhoogt (OCW).

april 2015, Damiaan Renkens